Քաղաքագետների հայկական ասոցիացիայի առաջարկները և դիտարկումները «ՀՀ բարձրագույն կրթության և գիտության օրենքի»նախագծի վերաբերյալ: Կարճ տարբերակ:

Գիտության դերը ժամանակակից աշխարհում պայմանավորված է այն

հանգամանքով, որ գիտելիքը դառնում է տնտեսական և սոցիալական զարգացման

հիմքում ընկած հիմնարար գործոն ։ Հասարակության բարգավաճումն ավելի ու

ավելի է կախված նոր գիտելիքներ ձեռք բերելու և դրանք գործնականում կիրառելու

ունակությունից:

Գլոբալ աշխարհի արմատական վերափոխումների դարաշրջանում

հավասարապես կարևոր դեր է խաղում նաև կրթությունը: Որակյալ, ժամանակակից,

մարտահրավերներին ու կարիքներին համապատասխան կրթության

նշանակությունն ու պահանջարկն օրեցօր աճում են: Հետևաբար, ժամանակակից

աշխարհում բարձրագույն կրթությունը դարձել է հասարակության բոլոր ոլորտների

զարգացման ամենակարևոր գործոններից մեկը և հզոր շարժիչ ուժը՝ տնտեսական,

սոցիալական, ռազմական, քաղաքական, մշակութային և այլն:

Գիտության և բարձրագույն կրթության զարգացման ժամանակակից

մակարդակի ապահովումն առանձնահատուկ նշանակություն ունի Հայաստանի

համար ՝ հաշվի առնելով նրա տարածքային, ժողովրդագրական, բնական

ռեսուրսները, աշխարհաքաղաքական ռիսկերը: Գիտության և բարձրագույն

կրթության զարգացման կարևորագույն գործոնը դրանց պետական-իրավական

կարգավորումն ու ապահովումն է:

Այն կարող է ինչպես նպաստել, այնպես էլ արգելակել դրանց զարգացումը.

ինչպես նպաստել նրանց մրցակցային կարողությունների բարձրացմանը, այնպես էլ

ստիպել նրանց տեղում դոփել: Ուստի պետք է հատկապես ուշադիր վերաբերվել

վերջերս քննարկման դրված բարձրագույն կրթության և գիտության մասին օրենքի նոր նախագծին ։ Ցավոք, դրա լայն հանրային քննարկման համար շատ քիչ

ժամանակ է հատկացվել։ Բացի այդ, գիտական կազմակերպությունները,

բարձրագույն և այլ ուսումնական հաստատություններն ու նրանց կոլեկտիվները, էլ

չենք ասում լայն հասարակության մասին, ըստ էության, պատշաճ կերպով

ներգրավված չէին այս գործում:

Անդրադառնանք նախագծի բովանդակությանը։

Պետք է նշել, որ օրենքի սույն նախագիծը չի նախանշում ՀՀ բարձրագույն կրթության և գիտության զարգացման ռազմավարական ուղղությունները, չի կարող նպաստել կրթության և գիտության զարգացմանը, քանի որ նախագծի մշակման մեջ

ընդգրկված չի եղել կրթության և գիտության ոլորտի ներկայացուցիչների լայն

շրջանակ, ինչը բնականաբար չէր կարող ապահովել համակողմանի վերլուծված և

ընդգրկուն օրենքի նախագծի առկայություն, որը կհամապատասխաներ առկա

իրավիճակին և զարգացման հեռանկարներին։ Մասնավորապես, հարկ է

առանձնացնել հետևյալ դրույթները.

1. Չափազանց բյուրոկրատական կառուցվածք։ Օրինագիծը ստեղծում է խիստ և

բարդ կառավարման համակարգ բուհերի և գիտական կազմակերպությունների համար։ Այս չափից ավելի բյուրոկրատիան կարող է խոչընդոտել ճկունությունը և

նորարարությունը, ինչը դժվարացնում է կազմակերպություններին հարմարվել

փոփոխվող կրթական միջավայրին։

2. Սահմանափակ ինքնավարություն։ Չնայած օրինագիծը նշում է բուհերի

ինքնավարության մասին, միաժամանակ պարտադրում է պետական մեծ

վերահսկողություն։ Այս հակասությունը թուլացնում է ակադեմիական

ազատությունը և ինքնակառավարումը՝ կրթական հաստատությունները դարձնելով

ավելի կախյալ պետական հրահանգներից։

3. Սահմանափակող լիցենզավորման պահանջներ։ Օրինագիծը սահմանում է

չափազանց խիստ և այլ օրենքների հետ հակասություններ ունեցող պահանջներ կրթական հաստատություններին լիցենզիա ստանալու և այն պահպանելու համար, օրինակ՝ առնվազն 4000 ուսանողների առկայությունը։ Սա ստեղծում է անիրատեսական

լիցենզավորման պահանջներ փոքր ու, միաժամանակ, նեղ մասնագիտացված

բուհերի համար՝ խախտելով հավասարության սկզբունքը։

4. Ավանդական կրթական մոտեցում։ Օրինագիծը բավարար ուշադրություն չի

դարձնում կրթության թվայնացման, ժամանակակից տեխնոլոգիաների և հեռավար ուսուցման մեթոդների վրա։ Սա կարող է դանդաղեցնել բարձրագույն կրթության զարգացումը Հայաստանում՝ հատկապես ժամանակակից կրթության գլոբալ միտումների

պայմաններում։

5. Հավասար պայմանների բացակայություն: Նախագծով անհավասար պայմաններ

են ստեղծվում բուհերի և համալսարանների միջև: Բոլոր դրույթներում

նախապատվությունը տրվում է համալսարաններին՝ խախտելով հավասարության

սկզբունքը:

Այսպիսով՝ սույն օրինագիծը ներկայացնում է խիստ կենտրոնացված և

Սահմանափակող համակարգ՝ բարձրագույն կրթության և գիտության հաստատությունների համար:

Օրինագծի չափազանց բյուրոկրատացված է, չափից ավելի մեծ վերահսկողությունը և

խիստ լիցենզավորման պահանջները կարող են խոչընդոտել նորարարությանը և

ինստիտուցիոնալ անկախությանը: Նախարարությունների,  գերատեսչությունների, որսորմնական հաստատությունների, գիտական և այլ կազմակերպությունների միավորումն ու տարանջատումը պետական ​​բյուրոկրատիաների սովորական պրակտիկա է, հատկապես ավտորիտար և պոպուլիստական ​​ռեժիմներում: Դա տեղի է ունենում ըստ կարգի համաձայն, որը կարելի է անվանել «Ճոճանակի օրենքը»: Ճոճանակը թեքվել է մեկ ուղղությամբ՝ պետք է միավորել ։ Հիմնավորումը՝ կառավարման օպտիմալացում, հաղորդակցության ուժեղացում, ավելի լավ համակարգում, կրկնությունների վերացում, անձնակազմի և կառավարման և այլ ծախսերի կրճատում և այլն։

Այժմ ճոճանակը ճոճվել է միավորման ուղղությամբ ։ Մենք դա տեսանք կրթության, գիտության, մշակույթի և սպորտի նախարարություններն ու գերատեսչությունները մեկ նախարարության մեջ միավորելու օրինակով ։ Գիտության և բարձրագույն կրթության մասին օրենքի նախագծում խնդիր է դրված միավորել պետական բուհերը ՝ սահմանափակելով դրանց թիվը։ 4000-ից պակաս ուսանող ունեցող մասնավոր բուհերը նույնպես ստիպված կլինեն միավորվել։

Հետո ճոճանակը կթեքվի մյուս ուղղությամբ՝ անհրաժեշտ կլինի առանձնացնել և ստեղծել ինքնավար կառույցներ։ Հիմնավորումը՝ ավելի լավ պրոֆիլային մասնագիտացում կառավարման ոլորտում, ավելի մեծ նպատակային կողմնորոշում, սերտ կապ առաջնային օղակների հետ, բյուրոկրատական ​​ընթացակարգերի կրճատում և այլն:Իհարկե, չպետք է մոռանալ, որ այս ճոճանակի պատճառը հաճախ իշխող թիմի մերկանտիլ շահերն են։ Վերը նշվեց, որ սա բնորոշ է ավտորիտար և հատկապես պոպուլիստական ​​ռեժիմներին։

Ինչպես տեսնում ենք նախագիծը պարունակում է բազմաթիվ խնդիրներ, հակասություններ: Հետևաբար՝ սույն օրենքի նախագիծը հիմնովին վերանայելու և խմբագրելու անհրաժեշտություն կա:

Այս հղումով կարող եք ծանոթանալ սույն հոդվածի ամբողջական տեքստին   https://shorturl.at/DUfut :