Կրթության բնագավառում տեղեկատվական տեխնոլոգիաների ներդրուման խնդիրներ

Միհրան Շահզադեյան

քաղաքագետ, PhD

Ժամանակակից հասարակության ինֆորմատիզացիայի և թվայնացման գործընթացների արագացումը ամենալուրջ պահանջներն է դնում կրթության ոլորտի արջև։ Խոսքը վերաբերում է ինչպես կրթական համակարգի կառավարման մեխանիզմների կատարելագործմանը, այնպես էլ կրթության ու դաստիարակության բովանդակության ու մեթոդների ձևավորման ռազմավարությանը։ Տեղեկատվական տեխնոլոգիաների կիրառումը կրթության մեջ պահանջում է հաշվի առնել սոցիալական, կրթական, տեխնոլոգիական, գիտամեթոդական, հոգեբանական և շատ այլ ասպեկտների ամբողջ համալիրը, որի գործող անձինք են սովորողները, նրանց ծնողները, ուսուցիչները ու դասախոսները, ինչպես նաև ցանկացած ուսումնական հաստատության ողջ անձնակազմը:

Այդ համակարգի հիմնական բաղադրիչների կարճ ցանկը հետևյալն է`

1. Օրենսդրական դաշտ (օրենքներ, կառավարության որոշումներ, գերատեսչական կանոնակարգեր, ներառյալ լիցենզավորման և հավատարմագրման փաստաթղթերը)

2. Կազմակերպական (վիճակի և կատարողականի վերլուծություն (աուդիտ), ճանապարհային քարտեզ, կառավարման համակարգեր տարբեր մակարդակներում, իրականացման ծրագրեր, փորձնական նախագծեր, վերապատրաստման ձևեր և այլն):

3. Նյութական բազա (ֆինանսական, համակարգչային, տեխնիկական աջակցություն և այլն)

4. Կադրային բաղադրիչ, անհրաժեշտ մասնագետների պատրաստում, վերապատրաստում և խորացված ուսուցում ըստ խմբերի (ղեկավար և դասախոսական անձնակազմ) և մակարդակների:

5. Կոնտենտի և ծրագրային միջոցների ապահովում, էլեկտրոնային ուսուցման գործիքակազմ, ցանցային ռեսուրսների օգտագործում։

6. Ուսումնական և մեթոդական բազա, գիտելիքների կառավարման համակարգեր, ուսումնական գործընթացի, դասընթացների արդյունավետության վերահսկում:

7. Ավանդական և տեղեկատվական ձևերի փոխհամալրում, blended learning (միացյալ ուսուցում) տեխնոլոգիաների ներդրում` կրթական հայեցակարգ, որը համատեղում է ավանդական ուսուցումը հեռավար և առցանց մեթոդների հետ):

8. Տեխնոլոգիական բազա՝ ներառյալ առցանց ուսուցման և սերտիֆիկացման ծրագրերն ու տեխնոլոգիաները:

9. Սոցիալական բաղադրիչ, սոցիալական և անձնական կողմնորոշում և մոտիվացիա: Կրթական գործընթացում տեղեկատվական տեխնոլոգիաների ներդրման ժամանակ առաջացող բացասական ռեակցիաների, «համակարգչային կախվածություն» կանխարգելում, և այլն։

10. Միջազգային ինտեգրում, ներառյալ կրթական հաստատությունների հետ կապերը և մասնակցությունը միջազգային կազմակերպություններին։

Տեղեկատվական տեխնոլոգիաների կողից օգտագործվող միջոցները պայմանականորեն բաժանվում են երեք տարբեր ենթատեսակների `

• կազմակերպական - ինժեներական, նախագծման և պատճենահանման սարքավորումների;

• հաղորդակցություն - բոլորին մոտ և հասանելի տեխնոլոգիաների` սմարթֆոնների, պլանշետների, նվագարկիչների, համակարգիչների, ֆաքսերի և շատ այլ սարքերի տեսքով.

• հաշվարկային՝ տվյալների և տեղեկատվության մշակման ավտոմատացված միջոցներ:

Ուսուցման կառավարման համակարգը վեբ տեխնոլոգիա է (LMS - Learning Management System) ուսումնական նյութերի ներդրման, պահպանման եւ տարածման, ակադեմիական առաջադիմություն գնահատման, վերահսկման գործընթացի կազմակերպման և անցկացման, ինչպես նաև ուսուցման բովանդակության և մակարդակի կատարելագործման համար: LMS-ում ուսուցումն իրականացվում է արդեն գոյություն ունեցող ծրագրերով, նախապես բեռնված, ինչպես նաև վարչարարության մեխանիզմներով: LMS-ն աշխատում է պատրաստի ուսումնական արտադրանքի հետ, ի տարբերություն LCMS-ի (LCMS - Learning Content Management System) որը ձևավորվում է կոնտենտը դինամիկ ընդլայնման և զարգացման եղանակով:

Որպես կանոն, LMS ներառում է հետևյալ տարրերը

1. Հաղորդագրությունների փոխանակման համակարգ, որը թույլ է տալիս դասախոսներին հրապարակել հայտարարություններ և հաղորդագրություններ ուղարկել սովորողներին ։

2. Հնարավորություն է ստեղծում հրապարակել առաջադրանքներըեւ հավաքել ուսանողական աշխատանքները.

3. Գնահատման համակարգը: Սա սովորաբար մատյան է, որը բաց է դասընթացի գնահատականներ ունեցող ուսանողների և նրանց ծնողների համար.

4. Փորձարկման համակարգ ավտոմատ թեստային ստուգման գործառույթով:

5. Տարբեր տեսակի փաստաթղթերի պահպանման համակարգ, ինչպես անձնական օգտագործման, այնպես էլ ուսանողների կողմից ներբեռնման համար:

6. Սոցիալական փոխազդեցության հնարավորություններ, համաժողովներ, խմբեր, կատարված աշխատանքների մեկնաբանություններ:

LMS համակարգում ուսուցում կազմակերպելու համար հարկավոր է առնվազն 3 քայլ կատարել.

1. Նախատրաստել նյութեր ուսուցման համար և ներբեռնել համակարգ: Նյութերի ցանկը կարող է ներառել դասախոսություններ, հարցումներ, վիդեո ձեռնարկներ և վեբինարներ, գրքեր կամ շնորհանդեսներ, ուսումնական ուղեցույցներ և այլ նյութեր՝ կախված մշակված համակարգից:

2. Օգտատերերին հատկացնել նյութեր ուսումնական ծրագիրն ուսումնասիրելու համար, որի ավարտից հետո նրանք պետք է թեստ հանձնեն:

3. Հետեւել վիճակագրությանը: LMS-ն ավտոմատ կերպով ստեղծում է օգտատերերի առաջընթացի մասին հաշվետվություններ: Իրական ժամանակում կարող եք ստուգել, ​​թե քանի հոգի է ուսումնասիրել դասընթացը, թեստի ինչ միավոր են ստացել և ինչ սխալներ են թույլ տվել։

Ի՞նչ է տալիս այս համակարգը գործնականում

•Ուսուցման ծախսերի կրճատում: Տեղեկատվության անվճար հասանելիություն:

• Անսահմանափակ ամպային պահեստավորում: LMS-ում կարող եք վերբեռնել ցանկացած թվով դասընթացներ, տեսանյութեր:

• Փորձի փոխանակում. Օգտատերերի միջև շփվելու, տեղեկատվության փոխանակման և ադմինիստրատորներին հետադարձ կապ տրամադրելու ունակություն: Համակարգը թույլ է տալիս ընտրել հաղորդակցության ձևաչափը՝ չաթեր, բլոգեր, ֆորումներ, կոնֆերանսներ:

• Մանրամասն վիճակագրություն. Ծրագիրը հետևում է հաճախելիությանը, ակադեմիական առաջադիմությանը, նյութի յուրացմանը և այլն: Որոշ հարթակներ ունեն իրենց զեկույցների դիզայներները, որոնք թույլ են տալիս ստեղծել յուրահատուկ ձևեր:

• Ամբողջական սերտիֆիկացում. Ոչ միայն հեռավար ուսուցում, այլև թեստավորում և ատեստավորում կազմակերպելու ունակություն:

• Հեշտ սպասարկում: Ժամանակակից համակարգերը կարող տն կառավարվել մեկ աշխատողի կողմից, որը չունի հատուկ տեխնիկական կրթություն:

LMS համակարգ ընտրելիս պետք է ուշադրություն դարձնել հետևյալ հարցերին.

• Ինչպե՞ս է կազմաձևված համակարգը, արդյո՞ք դժվարություններ կան օգտատերերի պրոֆիլների և նյութերի մշակման հարցում:

• Անհատականացում. Որքա՞ն արագ կարող է պորտալը կարգավորվել ձեր ուսումնական հաստատության պահանջներին համապատասխանելու համար:

• Ինտերֆեյսի հարմարավետություն: Հնարավո՞ր է ինքնուրույն ուսումնասիրել համակարգի ֆունկցիոնալությունը՝ առանց տեխնիկական փաստաթղթերի դիմելու:

• Բովանդակության մեջ փոփոխություններ կատարելը. Կարո՞ղ է դասընթացի հեղինակն ինքը խմբագրել նյութը կազմակերպության սերվերում բեռնվելուց հետո:

• Թեստերի մշակում. Արդյո՞ք ծրագիրը հնարավորություն է տալիս մշակել տարբեր տեսակի թեստեր, հարցումներ, դրանք լուծել իրական ժամանակում՝ վերջնական արդյունքի ակնթարթային ելքով:

• Վեբինարների անցկացում. Կկարողանա՞ք ինքներդ կազմակերպել և պահպանել վեբինարները: Որքանո՞վ է հարմար վեբինարի օգտագործումը: Արդյո՞ք դրա հզորությունը համապատասխանում է ուսանողների թվին։

• Չաթեր, ֆորումներ, միկրոբլոգներ։ Կարո՞ղ են օգտատերերը ուսուցման գործընթացում փոխանակել հաղորդագրություններ, ստեղծել քննարկումներ և միկրոբլոգ:

• Շահույթ ստանալը. Արդյո՞ք հարթակի բնութագրերը թույլ են տալիս վաճառել դասընթացներ:

• Cross-platform. Համակարգն աշխատում է պլանշետների կամ սմարթֆոնների վրա: Արդյո՞ք դասընթացի նյութերը ճիշտ են դիտվում հեռախոսով կամ պլանշետով:

• Անդամների ավելացում. Կարո՞ղ են դիմորդները ինքնուրույն գրանցվել: Հնարավո՞ր է ավտոմատ կերպով ավելացնել ցանկում:

• Պրոֆիլի փոփոխություն. Ուսանողները հնարավորություն ունե՞ն ավելացնելու կամ փոփոխելու իրենց պրոֆիլի պարամետրերը, ինչպես նաև տեսնել սեփական ձեռքբերումները։

• Օգտագործողների միավորում խմբերի մեջ: Կկարողանա՞ք խմբավորել օգտվողներին, որպեսզի յուրաքանչյուր խմբին հատկացնեք ուսումնասիրության առանձին ոլորտներ:

• Որոնում և զտիչներ. Հնարավո՞ր է արդյոք կոնկրետ մարդուն փնտրել ընդհանուր տվյալների բազայում:

• Կարգավիճակի փոփոխություն. Հնարավո՞ր է փոխել թույլտվության կարգավորումները:

• Հարցումներ. Կկարողանա՞ք զանգվածային հարցումներ անցկացնել։

• Ծանուցումների ուղարկում: Եթե ​​համակարգում տարբեր փոփոխություններ լինեն, օրինակ՝ հաջորդ դասընթաց նշանակվի կամ նրա համար հաղորդագրություն ուղարկվի, օգտատերը ծանուցում կստանա՞։

• Դեմ առ դեմ պարապմունքներ. Արդյո՞ք հաշվի են առնվում դեմ առ դեմ ուսուցման արդյունքները:

• Հաշվետվությունների ձևանմուշներ: Համակարգն ունի՞ տարբեր հանրաճանաչ հաշվետվություններ ստեղծելու հնարավորություն՝ օգտվողների առաջընթացին հետեւելու համար:

• Եզակի հաշվետվություններ. Կարող եք ստեղծել եզակի հաշվետվություններ:

• Պլանավորման խնդիրներ. Արդյո՞ք համակարգը ունի օրացույցներ, ուսումնական միջոցառումների ժամանակացույցեր ստեղծելու գործառույթ, որը թույլ կտա պլանավորել գործընթացը ասոցիացիաների կամ առանձին ուսանողների համար:

• Ծախսեր. Որքա՞ն կարժենան համակարգի ներդրման ընթացքում անհրաժեշտության դեպքում գնվող ապրանքներն ու ծառայությունները:

Նշված Տեղեկատվական Տեխնոլոգիաի կրթական հնարավորություններն են ՝

* անհատականացնել եւ տարբերակել ուսուցման գործընթացը

* վերահսկել, կատարել սխալների ախտորոշում եւ ինքնուրույն ուղղում, ապահովել հետադարձ կապը

* իրականացնել ուսումնական գործունեության ինքնավերահսկում

* ավելացնել ուսումնական ժամանակը համակարգչի կողմից աշխատատար ընթացիկ հաշվողական աշխատանքների կատարման հաշվին

* վիզուալիզացնել ուսումնական տեղեկատվությունը

* մոդելավորել եւ նմանակել ուսումնասիրվող գործընթացները կամ երեւույթները

* իրականացնել լաբորատոր աշխատանքներ համակարգչի միջոցով `իրական փորձի կամ փորձի նմանակման պայմաններում

* տարբեր իրավիճակներում օպտիմալ որոշում կայացնելու ունակություն ձեւավորել

* զարգացնել որոշակի տեսակի մտածողության (տեսողական, տեսական)

* ամրապնդել ուսուցման մոտիվացիան (ծրագրի պատկերային միջոցների հաշվին կամ խաղային իրավիճակների ներթափանցմամբ)

* ձեւավորել ճանաչողական գործունեության մշակույթ և այլն:

LMS կամ ուսուցման կառավարման համակարգ- Հավելված' ուսուցիչների եւ հեռավորության վրա սովորողների միջեւ փոխգործակցության շրջանակներում ուսումնական դասընթացների կառավարման համար: Այս ծրագրային լուծումը անհրաժեշտ է պլանավորման եւ կառավարման բոլոր ուսումնական գործունեությունը կազմակերպության.

Նպատակը ուսուցման գործընթացի կառավարումն է, նյութերի ուսումնասիրության առաջընթացը եւ ուսանողների զարգացումը բոլոր տեսակի միջոցառումների միջոցով:

LMS Приложение для администрирования учебных курсов в рамках взаимодействия между преподавателями и обучающимися между собой на расстоянии. Это программное решение необходимо для планирования и управления всеми учебными мероприятиями в организации.

Ամենատարածված LMS համակարգերից մի քանիսը.

1. Moodle - Սա անվճար LMS համակարգ է, եւ նրա առաջին տարբերակը ծնվել է 2002-ին: Այժմ աշխարհում հեռակա ուսուցման ամենատարածված համակարգն է, թարգմանվել է ավելի քան 100 լեզուներով եւ տեղակայված է աշխարհի ավելի քան 200 երկրներում: Անվճար հարթակ ՝ ինտերֆեյսի խմբագրման և նոր մոդուլների մշակման լայն հնարավորություններով: Կա մի մեծ շարք կոնտակտները, որոնք օգնում են ընդլայնել ֆունկցիոնալությունը համակարգի եւ փոխել իր դիզայն. Հեշտությամբ ինտեգրվում է այլ հարթակների հետ: Այն կարող է տեղադրվել ինչպես ամպի, այնպես էլ ձեր սերվերների վրա: Ֆունկցիոնալությունն ընդլայնելու համար կարող է անհրաժեշտ լինել մասնագետների օգնությունը

2. WebTutor- հեռավար ուսուցման եւ բիզնես գործընթացների ավտոմատացման առաջին համակարգերից մեկն է ։ Ուսումնական պորտալի ինտերֆեյսը կարող է լրամշակվել փոփոխություններին եւ առանձնահատկություններին համապատասխան: Կա բջջային օֆլայն հավելված. WebTutor-ը հեռավար ուսուցման և բիզնես գործընթացների ավտոմատացման առաջին համակարգերից մեկն է: Ուսումնական պորտալի ինտերֆեյսը կարող է փոփոխվել ՝ համաձայն ընկերության փոփոխությունների և առանձնահատկությունների: Անցանց մուտքի համար կա բջջային հավելված: Թերությունները. իրականացման արագությունը, արժեքը:

3. eTutorium-ը ամպային ծառայություն է, որը նախատեսված է թեստերի և հարցումների կոնստրուկտորով Հեռավար ուսուցում կազմակերպելու համար, որը կառուցվել է վեբինար հարթակով: eTutorium-ը ամպային ծառայություն է 'Հեռավար ուսուցում կազմակերպելու համար' թեստերի և հարցումների ստեղծողի, ներկառուցված վեբինարային պլատֆորմի հետ: Թերությունները. չի աջակցում SCORM փաթեթներին, ինտեգրման լայն փաթեթի բացակայությանը: SCORM Sharable Content Object Reference Model — "բովանդակության համօգտագործվող օբյեկտներին հղումների մոդել"), տեխնիկական բնութագրերի և ստանդարտների հավաքածու, որը մշակվել է հեռավար ուսուցման համակարգերի համար ։ Այն պարունակում է պահանջներ ուսումնական նյութի կազմակերպման և հեռավար ուսուցման ամբողջ համակարգի համար: SCORM-ը թույլ է տալիս ապահովել բաղադրիչների համատեղելիությունը և դրանց բազմակի օգտագործման հնարավորությունը. ուսումնական նյութը ներկայացված է առանձին փոքր բլոկներով, որոնք կարող են ներառվել տարբեր ուսումնական դասընթացներում և օգտագործվել հեռավար ուսուցման համակարգի կողմից ՝ անկախ նրանից, թե ում կողմից, որտեղ և ինչ միջոցներով են դրանք ստեղծվել։ SCORM-ը հիմնված է XML ստանդարտի վրա:

4. iSpring Learn-ը ամպային LMS-ն է, պարզ եւ հասկանալի ինտերֆեյսով, որը թույլ է տալիս արագ գործարկել հեռակա դասընթացը եւ սովորողների փորձարկումը. Թերությունները. ինքնուրույն հարմարեցման հնարավորություն չկա, օգտագործողների տեսակների սահմանափակ քանակ, տուփի տարբերակի բացակայություն:

5. Teachbase-այս հարթակում կարելի է կազմակերպել ոչ միայն աշխատակիցների հեռակա ուսուցում, այլեւ դասընթացների վաճառք: Աջակցում է ինտեգրումը երրորդ կողմի CRM (customer relationship management) : Թերությունները. պլատֆորմի բարձր արժեքը համեմատությունների հետ մնացածի հետ:

6. Microsoft 365 A3 այս օգտագործողի լիցենզիան հարմար է հեռավար ուսուցման և ուսուցման համար և ներառում է այն ամենը, ինչ ներառված է Microsoft 365 A1 լիցենզիայի մեջ, գումարած լրացուցիչ հնարավորություններ, ինչպիսիք են ամրագրումը և ուղիղ հեռարձակումները: Բացի այդ, A3 պլանը ապահովում է բարելավված անվտանգություն, կառավարում և վերլուծություն: